المپنشینان در سایه
پنجنامهٔ منتشر نشده از ژاک لکان به الکساندر کوژو
مترجم: امیرعلی مالکی
ما در اینجا پنج نامهی منتشر نشده که ژاک لکان به الکساندر کوژو در سال ۱۹۳۵ خطاب کرده بود را منتشر میکنیم. این نامهها در مجموعهای مربوط به کوژو در کتابخانه ملی فرانسه، در مکاتبات او در پروندهی ۱chemise LL پیدا شده است و اسناد بسیار معتبری برای شناخت اتمسفر حیات فکری فرانسه در زمان بهخصوص خود هستند. نامههای حاضر در این پرونده، متشکل از پنج برگه دست نوشته از لکان بوده که در شرایط بسیار خوبی نگهداری شدهاند و میتوانند متون قابل اعتمادی برای آگاهی از تاثیر کوژو بر لکان باشند. ما همواره از اثرگذاری کوژو بر لکان، بهخصوص در شناخت او از هگل آگاه بودیم که معمولا با اشارات کوژو بر سکسههای آریستوفان ریشهیابی میگشت، اما در حالحاضر با بهدست آوردن چنین متونی میتوانیم عمیقتر به رابطهی میان این دو متفکر پی ببریم. همچنین عنصر دیگری که از این مکاتبات بیرون میآید، بدون شک جالبترین یافتهی آن، این است که که لکان جلساتی را در سال ۱۹۳۵ در خانهاش با شرکتکنندگانی مختلف ترتیب میداده است، همانطور که در نامهی ۲۰ نوامبر از آن صحبت میکند.۲این مقدمه توسط خوان پابلو لوچلی تحت نظر نشریهی Cairn.info که برای نخستینبار این نامهها را منتشر کرد، نگاشته شده است.
نامۀ نخست:
دکتر ژاک لکان
رئیس پیشین درمانگاه دانشگاه
خیابان د. لا پومپ، ۱۴۹
براساس قرار قبلی
حضرت آقا،
من و همسرم طبق قرار قبلی فردا جمعه در ساعت ۸:۳۰ برای صرف شام منتظر شما هستیم.
مایۀ خشنودی بنده است که موافقت کردید تا وقت و بینش خود را درباب موضوعی که من را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار میدهد، در اختیار بنده واگذارید.
۲۱ مارس ۱۹۳۵
نامۀ دوم:
دکتر ژاک لکان
رئیس پیشین درمانگاه دانشگاه
خیابان د. لا پومپ، ۱۴۹
براساس قرار قبلی
حضرت آقا،
یادآور میشوم که جلسۀ ما طبق روال معمول، دوشنبه یکم آوریل در ساعت ۹ شب در منزل بنده برگزار میشود. تشریففرمایی و حضور شما همواره برای ما بسیار ارزشمند است.
ارادتمند شما
ژاک لکان
۳۱ مارس ۱۹۳۵
نامۀ سوم:
دکتر ژاک لکان
رئیس پیشین درمانگاه دانشگاه
خیابان د. لا پومپ، ۱۴۹
براساس قرار قبلی
از آنجا که پنجشنبۀ آینده مشغول هستید، بهگمانم میتوانیم جلسات پیوستۀ خود را بهمدت دو هفته به تعویق بیندازیم. جلسۀ بعدی در روز دوشنبه بیستم می برگزار خواهد شد و باعث خشنودی بنده خواهد بود که با تشریففرمایی خویش ما را از حضورتان بهرهمند سازید.
همچنین لطف میکنید تا همانطور که صحبتش شد و به آن اشاره فرمودید، برای بنده متن «تصور و آگاهی»۳Glauben und Wissen را بیاورید.
ارادتمند شما
ژاک لکان
۱۷ می ۱۹۳۵
نامۀ چهارم:
دکتر ژاک لکان
رئیس پیشین درمانگاه دانشگاه
خیابان د. لا پومپ، ۱۴۹
براساس قرار قبلی
دوست عزیز،
از شما سپاسگزارم که بنده را در جریان از سرگیری درسگفتارهای خود قرار دادید، چراکه بهشدت نگران سرنوشت آن بودم. بهاجبار این جمعه و تمامی جمعههای دیگر را با اندکی تأخیر که اجتناب از آن غیرممکن است، حضور مییابم و ناچارم که در میان سخنان شما از گوشهای وارد کلاس شوم. بابت این تأخیر صمیمانه از شما پوزش میطلبم.
تا آنجا که برایم مقدور باشد، در بحثهایی که از دید جنابعالی مفید و ثمربخش است، اگر حرفی برای گفتن داشته باشم، شرکت خواهم کرد.
همچنین چنانکه خواستید به کنو۴رمون کنو – داستاننویس، شاعر و منتقد فرانسوی که از میان آثار او، دو رمانِ «پرواز ایکار» و «آزار و فیسیل» در ایران ترجمه شدهاند. نیز اطلاع دادم.
در حال حاضر مشغول نگارش مقالهای هستم که پیش از تعطیلات با شما درباب آن صحبت کرده بودم ـ مطلبی درباب خانواده از منظر علم روانشناسی. با این حال امیدوارم بتوانم جلسات سال پیش را همچنان ادامه دهم، البته اگر افرادی که دعوت شدهاند علاقهای به ملاقات و شرکت دوباره داشته باشند.
مرحمت عالی مستدام؛ سلام بنده را به همسرتان نیز برسانید.
ژاک لکان
۲۰ نوامبر ۱۹۳۵
نامۀ پنجم:
دکتر ژاک لکان
رئیس پیشین درمانگاه دانشگاه
خیابان د. لا پومپ، ۱۴۹
براساس قرار قبلی
عذر مرا بپذیرید که نتوانستم خودم را به واپسین جلسۀ درسگفتارهایتان برسانم. همچنین لطف و بزرگواری شما خواهد بود اگر فردا، شنبه یا یکشنبه با بنده برای آمادهسازی بخشی از پدیدارشناسی که درباب جنون است، تماسی برقرار بفرمایید تا قراری بگذاریم. مایۀ افتخار بنده است تا درجهت آمادهسازی این قطعه با راهنماییهای راهگشای شما، کمکی کرده باشم.
با احترام
ژاک لکان
۲۷ دسامبر ۱۹۳۵